نمونه تمرین های حل شده از سوره ماعون

بسم الله الرحمن الرحیم

 

نمونه تمرین حل شده از خانم فاطمه سادات هاشمی

 

تصویر سازی واژه ها :

رأی : با دوربین دیدن –

کذب: انکار کردن

دین : عمل به برنامه در ساعت مشخص

دعّ : هل دادن (به منظور دور کردن از خود)

یتیم : دور از وطن –

حضّ : تشویق  معلم

طعم : می تونه اطعا م معنوی باشد مثل تغذیه روح با قرآن وحکمت

سکن : خوابیدن

صلو : صلوات فرستادن – نماز خواندن –

سهو :فراموشی –

منع : راه کسی را بستن –

معن : عاریه گرفتن ظروف برای مجالس (معن اشاره به ضروریات هم داره. مثل تهیه ظروف مجالس که حداقل ظروف موردنیاز برای برپایی مجلس هستند.)

1.     تصویرسازی کلمات در ارتباط با هم

آسیب های اجتماعی : در جامعه ای که دینداری در جایگاه حقیقی خود نیست و دینداران واقعی نیستند ، افراد دچار ضعف تقسیم طبقاتی چه از نظر مادی و چه از نظر معنوی می شوند ..

وحدت ویکپارچگی این جامعه دچار مشکل می شود و حقوق واقعی محرومان و یتیمان به آنها نمی رسد ..در جامعه ای که به نماز که برای تعالی خود فرد مؤثر است اهمیت داده نمی شود ، روح معنوی جامعه که متشکل از اجزاء جامعه است دچار رکود شدید می شود ......

مرحله دوم: گزاره​نویسی

أرأیت الذی یکذب بالدین

رهبر جامعه اسلامی باید دارای بصیرتی باشد که بتواند مکذبین را از صادقین تشخیص دهد

کسی که تکذیب می کند این کار را یک بار انجام نمی دهد ..دائما در حال تکذیب است ( قید کذب بصورت فعل مضارع ) پس ضرر جدی می رساند

فذلک الذی یدع الیتیم و لا یحض علی طعام المسکین

فرد تکذیب کننده به قوانین معنوی هم عمل نمی کند ..یتیم را می راند و به طعام دادن نه تنها اقدام نمی کند بلکه تشویق و تبلیغ هم نمی کند

تشویق می تواند هم به صورت عملی باشد و هم به صورت زبانی

تغذیه روح مهمتر از تغذیه جسم است  ( محبت کردن به یتیمان از اطعام آنها مهم تر است  )

اگر فردی توانایی طعام دادن را ندارد حداقل می تواند بقیه را به این کار تشویق کند

مهربانی با ایتام از ارکان دین است پس هر کس در این مهم کوتاهی کند مکذب است

کسی که در نمازش کوتاهی می کند حتی اگر به یتیم و مسکین هم مهربانی کند در مقام مکذب بوده ؟؟

یا می شود گفت هر کس ظاهرا نماز خوان است ولی به یتیم و مسکین بی توجه است ریا کار است  ونمازش هم واقعی نیست ؟ نکات سوره رو باید با هم دید. قضیه سهو در نماز این مکذب بسیار در سطح خطرناکیه. هر سهوی در نماز چنین مذمت درش نمی شه.درسته بایستی هر سهوی رو از نماز راند. این سوره می فرماید که اصلا نیتش نمازخواندن نبود. از همان اولش هم می خواست شانیت اجتماعی پیدا کند. وگرنه تلاش نمی کرد با رد یتیم و اطعام نکردن مسکین پایه های اجتماع رو سست  کنه. وصفی از حالات درونی و بیرونیه فرد است.

فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم ساهون

نماز خواندن با ریا و کاهلی نفرین الهی را به دنبال دارد .

نماز نجات دهنده است ولی اگر در آن کوتاهی شود و یا ریا شود ، باعث سقوط و هلاکت می شود .

کسی که رابطه اش را با خدا اصلاح کند ، رابطه اش با مردم هم اصلاح می شود .

آیا میتوان گفت کسی که در نماز طهارت خیال را رعایت نمی کند مکذب است ؟ نه . در بالا گفتم خدمتتان که اجزای سوره را بایستی در کنار هم دید. بایستی تلاش کرد که طهارت خیال در نماز داشته باشیم. کسی که از غیر عمد در نماز طهارت خیال نداره و ناراحته برای این ناراحته که می خواد نماز واقعی بخونه اما مکذب سوره نیت نماز خواندن نداره. می خواد وجهه اجتماعی پیدا کنه. اگر در یک اجتماعی بود که افراد با کت و شلوار پوشیدن آبروی اجتماعی پیدا می کردن می رفت و کت وشلوار می پوشید. اگر در یه اجتماعی بود که بایستی به خانواده بی اهمیت باشه تا وجهه اجتماعی پیدا کنه ، به خانواده بی توجهی می کرد و بالعکس. رفتارش بنا به خواست و دستور خدا تعریف نمی شه. بنا به خواست و نگاه مردم تعریف می شه.

لزوما هر کس به یتیم و مسکین رسیدگی کرد از نمازش بهره برده است ؟ نه. بحث نیت در انجام عمل مهمه. اگر کسی برای خدا به یتیم و مسکین کمک کنه انشاالله به دقت و طهارت در نمازش هم کمک می کند و کسی که در نمازش طهارت داره به یتیم و مسکین هم کمک می کنه.

مکذب این سوره و سوره مطففین و سوره مرسلات و سوره طور با هم ارتباط دارند ؟ صبور باشیدو انشاالله به تعریف سوره ها با توجه به یکدیگر هم می رسیم. به هر حالا قطعا اشتراک معنایی دارن اما بایستی بررسی دقیق تر کرد که هر کدام به چه مسئله ای تاکید دارند و انسان را به آن توجه می دن.

آیا کاهل نمازی هم سهو از نماز است ؟بله

 

 

اگر در نماز به خدا می گوییم ایاک نعبد و ادعای صدق در گفتار داریم باید صداقت خود را در اعمالمان نشان دهیم و عبادت ما عملی باشد بوسیله محبت به یتیم که پرورش دهنده اش را از دست داده و اطعام مسکین که دچار ضعف جسمی شده و کمک به بقیه که در حقیقت اطاعت امر خدا و عبادت او است .

الذین هم یراؤن

کسی که در نماز ریا کند هم به خدا دروغ گفته و هم به بنده خدا و هم به خودش .

کسی که در نماز به خدا توجه ندارد نمی تواند توجه واقعی خود را به خلق خدا معطوف کند و حتما در این زمینه کوتاهی می کند .

سؤال : گاهی در جمع حال و هوای جمع هم ما را به شوق می آورد و ممکن است بعضی اعمال مستحبی که انجام نمی دادیم میلش در ما ایجاد بشه ... ممکنه این حالت نوعی از ریا باشه که ما ازش بی خبریم ؟ یعنی یک جور وسوسه باشه ؟ نه لزوما. به هر حال آدم وقتی با یه جمع سالم و مومن همراهی می کنه شوقش به عبادت خدا بیشتر می شه. این از برکات جمع سالم است.

و یمنعون الماعون

کسی که متاع ناچیزی را از مردم دریغ می کند چگونه می تواند اطعام کند ؟ !

کسی که یمنعون الماعون است دچار صفت تکبر و بخل و بلکه بدتر از بخل است ..یعنی هم خود را بزرگ می بیند و هم بقیه را از کمک به نیازمند باز می دارد ..بخل مربوط به متاعی است که خود شخص دارد اما منع ماعون مربوط به منع بقیه از دادن متاعشان به نیازمند است ...شاید بتواند بر خلاف یحض باشد

سؤال  : آیا پاسخ به سؤال دینی کسی و برطرف کردن امور معنوی هم می تواند جزء ماعون باشد ؟ بله. چون همان طور که خودتان فرمودید اطعام معنوی مهم تر از اطعام مادی است. هدایت مهم تر از سیر کردن شکم است. البته هر دو مهم است و بایستی به هر دو اهمیت داد.

* إِنَّ الْانسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا(19) إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا(20)َو إِذَا مَسَّهُ الخَْیرُْ مَنُوعًا(21) إِلا الْمُصَلِّینَ(22)الَّذِینَ هُمْ عَلىَ‏ صَلَاتهِِمْ دَائمُونَ(23)َو الَّذِینَ فىِ أَمْوَالهِِمْ حَقٌّ مَّعْلُومٌ(24) لِّلسَّائلِ وَ الْمَحْرُوم‏ (25)وَ الَّذِینَ یُصَدِّقُونَ بِیَوْمِ الدِّینِ(26)وَ الَّذِینَ هُم مِّنْ عَذَابِ رَبهِِّم مُّشْفِقُونَ(27)

به آیات خیلی مناسبی اشاره کردید. آیات قرآن همدیگر رو توضیح می دن. به این می گوین "تدبر قرآن به قرآن". یعنی تلاش کنی از خود قرآن معنای آیاتش رو بفهمی.

ویژگی های منافقین  :

وَ إِذا قامُوا إِلَى الصَّلاةِ قامُوا کُسالى‏ یُراؤُنَ النَّاسَ وَ لا یَذْکُرُونَ اللَّهَ إِلاَّ قَلیلاً  

 وَ لا یَأْتُونَ الصَّلاةَ إِلاَّ وَ هُمْ کُسالى‏ وَ لا یُنْفِقُونَ إِلاَّ وَ هُمْ کارِهُونَ

مرحله سوم: تدبر در سوره با نزدیک شدن به غرض آن 

وظایف امام در جامعه ارائه صحیح دین است ..همان دینی که هم جنبه فردی  و  هم جنبه اجتماعی دارد

شاخصه عبادت اجتماعی همان رسیدیگی به یتیم و برطرف کردن فقر و مسکنت از جامعه است و شاخصه عبادت فردی  نماز است که این دو شاخصه با هم فرد را به کمال واقعی او در دین می رساند .

رهبری جامعه وظیفه دارد دین و دینداری و آسیب های آن را بیان کند و پیروان دین هم وظیفه دارند از این آسیب ها دوری کنند وگرنه می شوند مثل همان کسی که دین را مسخره می کند و از آن برای منافع شخصی خود استفاده می کند .

غرض سوره می تواند دور شدن از موانع ارتباط با خدا در متن جامعه دانست ...

همچنین خالص شدن در عبادات فردی و اجتماعی و دور شدن از ریا برای رسیدن به مقصود اصلی دین

·        با توجه به این سوره چه دارایی​هایی از خود را به عنوان ماعون تشخیص می​دهید؟

کتاب – لوازم منزل – وسایلی که بیش از نیاز داریم -هدیه هایی دریافت می کنیم که مطمئنیم هیچ وقت استفاده نمی کنیم (بحث ماعون و ضروری بودنش در رفع احتیاجات اولیه مهم است.)

·        آیا دارایی‌هایی که می‌توانید در اختیار دیگران قرار دهید صرفاً مادی است؟ مواردی از آن را نام ببرید.

دارایی های ما می تواند مادی باشد مثل وسایل منزل و لباس و پول و کتاب می تواند معنوی باشد مثل حتی گفتن یک حرف خوب و پاسخ سؤال یک پرسشگر وآموزش مهارتی که در ما است به بقیه

·        برخی از مصادیق دعّ یتیم و حضّ‌نداشتن بر مسکین چیست؟

نمی دونم چرا  یادم افتاد به بچه های امام حسین علیه السلام تو کربلا و رفتار دد منشانه ای که با اونها شد

از جمله مصادیق حض نداشتن بر مسکین بودن این همه فقیر توی جامعه مون هست ...

·        چگونه می‌توان از ریا خارج شد؟

فکر می کنم اینطور که هر کس در زمان عمل خودش را تنها فرض کند و ببیند آیا در تنهایی هم این کار را انجام می داد یا نه ...مثلا نمازش را در مسجد خوانده و در حال تسبیحات و یاتعقیبات است ..ببیند آیا در تنهایی هم تعقیبات را همین گونه انجام می داد یا حال و حوصله نداشت و رهایش می کرد ..و این که هر کس در هنگام عمل از خودش بپرسد برای چه انجام می دهی ؟؟ برای مردم و یا برای رضات خدا ؟

·        عامل ریا چیست؟

فکر می کنم عامل ریا کمبود هایی باشد که فرد در ارتباط با خودش و افراد دیگر می بیند ...شاید می خواهد کمبود شخصیت و محبوبیتی که با سهل انگاری در اعمال عبادی برایش حاصل شده را با ریا جبران کند..شاید اگر با جبران نواقصش و تاخیر نینداختن در اعمال نیکش بتواند با تسبیح و حمد و استغفار قله های فتح واقعی را یک به یک طی کند و به کمالی که ربش او را سوق می دهد نزدیک شود این حالت ریا از او دفع شود ...

·        آیا ریاکار می‌تواند موحد باشد؟ چرا؟

خیر ..موحد یعنی کسی که فقط خدا را می بیند و فقط نگاه خدا را می جوید ..فرد ریا کار دائم نگاه و نظر مردم را جستجو می کند و اعمالش را بر همان میزان تنظیم می کند .

·        این سوره برای خروج انسان از ریاکاری چه راهکارهایی پیشنهاد می‌کند؟

برای خروج از ریاکاری توجه به نماز در اوقات آن با رعایت ارکان و شرایط و احکام ورسیدگی به ایتام و فقرا پیشنهاد شده

·        اعتقاد به پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام چگونه می‌تواند انسان را از آسیب‌های دین‌داری نجات دهد؟

اعتقاد به پیامبر صلی الله علیه و آله در واقع یعنی تبعیت محض از ایشان و عمل به سیره ایشان .. اگر مانند ایشان دغدغه نماز به وقت و با توجه را داشته باشیم و اعمال عبادی اجتماعی را به تبع ایشان انجام دهیم که همان رسیدگی به ایتام و مساکین جامعه است می توانیم از آسیب های دینداری نجات پیدا کنیم انشاء الله .

·        آیا می‌توان مصداق اتم دین را ولایت ولیّ الهی قرار داد؟

بله چون در صورت ولایت مداری ولی الهی است که دین به معنای واقعی در جامعه شکل می گیرد

·        آیا می‌توان گفت با ملاک و معیار ولایت ولیّ الهی، مصادیق کمک به یتیم و مسکین مشخص می‌شود؟ چرا؟

بله چون کامل ترین شخص در جامعه ولی الهی است که می تواند معیاری دقیق برای شناخت چگونگی انجام این عبادت اجتماعی باشد .

اگر نظام امامت در سوره در نظر گرفته نشود آیا امکان پیاده‌سازی مضامین سوره وجود دارد؟ چرا؟   

اصلی ترین وظیفه ما تبعیت از امام است . پس اگر نظام امامت در نظر گرفته نشود معیاری برای انجام اعمال فردی و اجتماعی مان نداریم و چه بسا به بیراهه کشده شویم .

مرحله چهارم: طهارت برای تدبر (ایجاد طهارت در خود از منظر یکی از موضوعات سوره)

کتاب – لوازم منزل – وسایلی که بیش از نیاز داریم و در صورت نگهداری سال ها بدون استفاده می ماند و چه بسا پوسیده شود و دور انداخته شود که می توانیم اگر خوب و سالم و دست نخورده است هدیه هم بدهیم  حتی گاهی هدیه هایی دریافت می کنیم که مطمئنیم هیچ وقت استفاده نمی کنیم ولی به درد کس دیگری می خورد ... گاهی نگهداری یک یادگاری خیلی برای ما خوشایند است ولی نهایتش این است که هیچ چیز در دنیا برای دلبستگی ما نیست ... من فکر می کنم بدون گفتن به شخصی که از روی محبت هدیه ای به ما می دهد می توانیم آن را برای استفاده به شخص دیگری بدهیم ...

برای رسیدگی به ایتام و نیازمندان ابتدا در اطراف خود و فامیل ها جستجو کنیم بعد بقیه افراد جامعه ..می توانیم این کمک را به عناوین مختلف مثل هدیه تولد و یا نذر و یا سوغات سفر زیارتی بدهیم تا به شخصیت و آبروی آنها لطمه ای وارد نکنیم ...

توجه به نماز : می توانیم کتابی در باب اسرار نماز در جانماز خود بگذاریم و بعد از هر نماز مقداری را بخوانیم ...مثل کتاب رازهای نماز آیت الله جوادی آملی و دو کتاب  تفسیر نماز  و پرتوی از اسرار نماز آقای قرائتی ...مطالعه در جانماز برکت عجیبی دارد خواه کتاب درباره نماز باشد یا موردی دیگر ( امتحانش مجانیه )

به توصیه استاد قرائتی به ترجمه نماز توجه کنیم و هر جای نماز که حواسمان پرت شد دوباره عهد کنیم و با توجه به ترجمه نماز کم کم به طهارت خیال برسیم ..

قبل از نیت خودمان را به خدا و امام زمان عج بسپاریم و یا مهدی ادرکنی و لا تهلکنی بگوییم ( سندی از این مطلب ندارم ولی فکر نمی کنم گفتنش اشکالی بوجود بیاورد )

مهمترین مسئله که یک بار از استاد حسینی عزیز شنیدم این که موقع وضو حواسمان جمع باشد

موقع نماز فکر کنیم این آخرین نمازی است که می خوانیم ... بیاد آوردن مرگ و لحظه قیامت می تواند تأثیر مستقیمی در یک نماز درست بجا آوردن داشته باشد .

احکام نماز را در رساله بخوانیم تا اگر هم شیطان شکی را به ما القا کرد به جای شکستن نماز بتوانیم برخورد صحیح و دینی انجام دهیم ..چون شک مقدمه نفوذ شیطان و ایجاد وسوسه است ...

 *قسمت های سبز توسط احمدیان نوشته شده است.